1987 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünden bölüm birincisi olarak mezun olmuştur.
Aynı yıl, TÜBİTAK’ın “biyoteknoloji” alanındaki yurtdışı doktora bursunu kazanmış ve doktora çalışmasını (yüksek lisans yapmadan) Leeds Üniversitesi'nin (İngiltere) Teorik ve Uygulamalı Biyoloji Bölümünde 1992 yılında tamamlayarak, Türkiye’ye dönmüştür.
1992-1995 yılları arasında Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Şeker Enstitüsü Bitki Islah Şubesinde Teknik Uzman olarak çalıştıktan sonra, Ekim 1995’de Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümünde Yardımcı Doçent olarak çalışmaya başlayan Ekrem Gürel, Kasım 1998’de Doçent, Şubat 2004’de ise Profesör unvanlarını aynı bölümde almıştır.
Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesindeki hizmeti süresince, ikisi TÜBİTAK destekli doktora sonrası araştırma bursu olmak üzere (University of Queensland, Avustralya, 1997, 3 ay; University of California Berkeley, ABD, 2007- 2008, 9 ay), çeşitli bilimsel burslar ve ödüller kazanarak birçok ülkede bilimsel ve mesleki çalışmalar yürütmüştür.
Alanında Türkiye’de lider kuruluşlardan olan farklı 3 holdinge teknik danışmanlık yapmış olan Ekrem Gürel, hem SCI hem de PubMed indekslerinde yer alan ve TÜBİTAKtarafından yayınlanan uluslararası bir dergi olan Turkish Journal of Biology’nin Başeditörlükgörevini 2012-2018 yılları arasında kesintisiz olarak yürütmüştür.
Bitki biyoteknolojisinin Türkiye’deki öncü araştırıcılarından olan Gürel, 105 tanesi uluslararası (78 SCI makalesi, 17 uluslararası dergi makalesi ve10 İngilizce kitap bölümü) olmak üzere toplam 186 adet bilimsel eser üretmiştir. Google Scholar’daki atıf sayısı 3200 civarında olup, Web of Science’daki atıf sayısı ise 1200'ün üzerindedir. Google Scholar’daki h-endeksi 30, i10-endeksi 68, Web of Science’daki h-endeksi ise 19’dur.
Bilimsel çalışmalarının temel hedefleri; (i) Rhizomania hastalığına dayanıklı Türkiye’nin ilkyerli hibrit şeker pancarı çeşidini tescil ettirmek, (ii) kalp ilacı üretiminde ihtiyaç duyulan bitkisel kökenli kardiyak glikozitlerin üretimini biyoteknolojik yöntemler ile artırmak, (iii) kloroplast transformasyonu aracılığı ile değerli metabolitleri büyük ölçekli bitki-tabanlı üretmek.
Uzun yıllardır, TÜBİTAK’ın KBAG, TOVAG ve BİDEB birimleri adına yürüttüğü bilimsel ve eğitsel proje hakemliği ve moderatörlüğü yanında, 2012’den beri Kazakistan Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından finanse edilen yüksek bütçeli ulusal araştırma projelerine dış danışmanlık yapmaktadır.
Ulusal ve uluslararası araştırma projelerinde yürütücü, araştırmacı veya danışman olarak görev almıştır; şimdiye kadar 1 adet AB projesi (ülkesel yürütücü), 14 adet TÜBİTAKprojesi (4’ü 1001 yürütücüsü, 3’ü 1002 yürütücüsü, 5’i 1001 araştırmacısı, 2’si çağrılı 1003 araştırmacısı) ve 6 adet kurumsal proje olmak üzere toplam 21 adet araştırma projesi.
Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesinin ilk Kurumsal Erasmus Koordinatörü olarak 2003-2005 yılları arasında Erasmus programları ve Bolonya Süreci çalışmalarını başlatmış, aynı dönemde Avrupa Erasmus Koordinatörleri Derneğinin kuruluşunda kurucu başkan yardımcısı olarak görev almıştır.
Eylül 2015-Mayıs 2018 tarihleri arasında, TED Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Temel Bilimler Bölümünde yarı-zamanlı öğretim üyesi olarak görev yapmıştır.
Eylül 2012-Eylül 2015 yılları arasında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Bölüm Başkanlığı görevini yürütmüştür.
Temmuz 2018-Mayıs 2020 tarihleri arasında TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) Grup Yürütme Kurulu Üyesi olarak görev yapmıştır.
Ağustos 2020-Temmuz 2022 tarihleri arasında TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) Danışma Kurulu Üyesiolarak görev yapmıştır.
Aralık 2020-Eylül 2023 yılları arasında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekan Vekili görevini yürütmüştür.
Eylül 2023'den beri Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak görev yapmaktadır.
Evli ve bir erkek çocuk babası olan Ekrem Gürel, çok iyi derecede İngilizce, temel düzeyde Fransızca bilmektedir.
